Historia Marsa to między innymi historia jego wody. Dotychczasowa obowiązująca teoria co do jej ucieczki w kosmos została ostatnio podważona. Argumenty są mocne, a jeśli powiedzie się misja Perseverance, będą być może jeszcze mocniejsze. Woda to jedna z najwspanialszych substancji jakie powstały w naturze i o jej związkach z eksploracją Czerwonej Planety powstał ten tekst. Zwykle nie myślimy o wodzie za wiele, raczej tylko tyle czy już jest zagotowana, albo czy wystarczająco ciepła, by wygodnie się w niej wykąpać, ewentualnie jak ochronić przed jej wpływem aparat kompaktowy lub telefon. Wydaje się nam, że wiemy o niej wszystko, bo przecież H2O i sprawa jednak w błędzie będziecie twierdząc, że woda występuje tylko w trzech stanach skupienia, albo że zawsze zamarza w temperaturze zera stopni Celsjusza. Owszem w warunkach, z którymi mamy na co dzień do czynienia, wspomniane zero jest istotnie tą właśnie temperaturą, ale istnienie wody o temperaturze niższej niż zero stopni Celsjusza nie jest morskiej, bo ze względu na zasolenie, zamarza ona w temperaturze -2 stopni Celsjusza (przy uwzględnieniu średniego zasolenia wód na Ziemi na poziomie 3,5 procenta).Zmrożone szkło czy jednak lód? Oto jest pytanieA to nie wszystko. Woda poddana bardzo dużemu ciśnieniu, zamarza w jeszcze niższej temperaturze. Podobnie superczysta woda, a taka czasem występuje w chmurach, ze względu na brak zanieczyszczeń, które sprzyjają tworzeniu się kryształów lodu i ich wzrostowi, zamarza również w dużo niższych temperaturach. Takie rzeczy nie są tylko teorią, ale potwierdzono je wody nie byłoby nas, nie byłoby tego artykułuOdrzucając na bok skądinąd bardzo ciekawe naukowe dywagacje na temat natury wody, ograniczmy się do jednego argumentu. To dzięki wodzie w naszym świecie może istnieć życie. Dlatego jej obecność na Księżycu czy na Marsie jest bardzo istotna z perspektywy przyszłej kolonizacji tych ciał tym, że woda istnieje na Marsie spekulowano już od XVII wieku. Do tego wniosku skłaniały obserwacje czap polarnych, co okazało się ostatecznie dość prawidłowym rozumowaniem. Tworzy je bowiem oprócz zamarzniętej wody także zamarznięty dwutlenek węgla. Wiemy też, że woda obecna jest na Marsie w niewielkich ilościach także jako para w atmosferze i w znacznie większej ilości jako lód pod powierzchnią, ewentualnie tworząc podziemne jeziora. Takie rezerwuary ciekłej wody pod lodową pokrywą czap polarnych, odkryła sonda Mars Express w ubiegłej ciekawe jak odkrycie wody na Czerwonej Planecie jest także istnienie śladów wskazujących na występowanie jej w ciekłej postaci na powierzchni w pewnym momencie ewolucji Marsa. To właśnie deltę takiej dawnej rzeki bada łazik - to nie Ziemia jest planetą z największą ilością wody. Nie jest to też Mars, a znajdziemy ją nawet na SłońcuZiemia, błękitna planeta, ze względu na fakt, że jej powierzchnia jest w około trzech czwartych pokryta oceanami, wydaje się nam być największym rezerwuarem wody w Układzie Słonecznym. Prawda jest jednak inna. Woda nie dość że występuje na innych planetach, czy ich księżycach, to znajduje się tam z znacznie większej ilości niż na Ziemi. I to nie tylko biorąc pod uwagę objętość w stosunku do rozmiaru planety, ale też masę tej wody. Całkowita ilość wody w różnym stanie skupienia w Układzie Słonecznym to co najmniej kilkadziesiąt razy więcej niż jest jej na 0,12% objętości Ziemi stanowi woda. W przypadku Ganimedesa jest to nawet 46%. Choć jest on znacznie mniejszy od Ziemi, to ilość wody w postaci ciekłej i lodowej znacząco przekracza zasoby Ziemskie. Na obrazku wizualizacja jednej z teorii dotyczących budowy wewnętrznej tego księżycaWoda poza Ziemią występuje jako ciekła co prawdopodobnie ma miejsce we wszechoceanach na księżycach Jowisza, Saturna czy być może nawet na Plutonie, albo w postaci lodu, który stanowi pokrywę pełniącą rolę skorupy chroniącej wspomniane wszechoceany. Woda może być też jednym ze składników wewnętrznych, stosunkowo niewielkich rdzeni gazowych gigantów, Neptuna i Urana. I to niekoniecznie jako lód, ale również w egzotycznej dla nas postaci superjonowej (woda poddana bardzo wysokiemu ciśnieniu, która zachowuje się po trosze jak kryształ, po trosze jak metal, a po trosze jak znana nam ciecz).Co ciekawe wodę w postaci pary wykryto także na Słońcu. Nie zaobserwowano jej bezpośrednio, ale dzięki analizie linii widmowych regionów słońca zwanych plamami słonecznymi. To obszary znacznie chłodniejsze niż otoczenie, temperatura w nich może spadać nawet poniżej 1000 stopni Celsjusza. Tam to właśnie podejrzewa się, że para wodna może - kraina niegdyś wodą płynąca, a teraz?Przypuszcza się, że Mars był kiedyś pokryty oceanem o głębokości od 100 do 1500 metrów i objętości porównywalnej do połowy objętości Oceanu AtlantyckiegoSkoro woda płynęła kiedyś po Marsie rzeźbiąc koryta i pozostawiając ciekawe osady, to co u licha z nią się stało. Dotychczas mieliśmy jedną, wydawałoby się nie do zbicia, teorię. Woda, która tworzyła na Marsie ocean pokrywający praktycznie całą jego powierzchnię, w wyniku różnych procesów trafiała do atmosfery, a potem, ze względu na słabą grawitację Marsa i brak ochronnego płaszcza jakim w przypadku Ziemi jest silne pole magnetyczne, została utracona podobnie jak większość pierwotnej atmosfery w wyniku ucieczki wodoru w wody oczywiście, bo część została uwięziona w postaci lodu pod powierzchnią planety. Teraz okazuje się, że ta część, która pozostała na Marsie, stanowi znacznie większy procent kiedyś obecnej tam wody niż wcześniej przypuszczano. Co więcej, około 30 do nawet 99% wody marsjańskiej zawarte jest w minerałach tworzących planetarną liczby to wyniki kompilacji danych zebranych nie przez jedną, ale wiele misji, które NASA wysłała kiedyś na Marsa. Kluczowym w uzyskaniu przełomowych rezultatów okazało się określenie stosunku deuteru (czyli ciężkiego wodoru) do wodoru zwykłego w atmosferze jak i pod woda uciekła z Marsa w dużej ilosci, to na Czerwonej Planecie pozostało jej jeszcze bardzo dużo. Znacznie więcej niż dotychczas sądzonoOkreślenie ciężki jest w przypadku marsjańskiego wodoru bardzo istotne. Trudniej mu uciec poprzez atmosferę w przestrzeń kosmiczną. Deuteru byłoby więcej niż powinno być, gdyby ucieczka wodoru w postaci wody poprzez atmosferę miała miejsce. Wykryty stosunek obfitości tych dwóch izotopów wodoru w atmosferze jak i skorupie Marsa sugeruje, że samo zjawisko ucieczki wody w kosmos poprzez atmosferę nie było wystarczająco silne, by usunąć większość wody z sposoby, na jakie woda znikła z powierzchni MarsaUcieczka atmosferyczna miała oczywiście miejsce (a nawet wciąż zachodzi), co potwierdziły kilka lat temu dane z sony MAVEN, ale trzeba do niej dołączyć mechanizm wspomagający, a jest nim wspomniane uwięzienie wody w skorupie planety w minerałach. Nie należy tego mylić z możliwością występowania podziemnych jezior, bo coś jeszcze Meyer, prowadzący projekt eksploracji Marsa w NASA zwraca uwagę, że wychwytywanie wody przez minerały ma miejsce także na Ziemi, jednakże u nas za sprawą tektoniki płyt, następuje przywrócenie pierwotnego mozaika ponad 100 zdjęć wykonanych przez orbiter Viking. Wydaje się być suchym światem. Ale to nie musi być do końca prawdaŁazik Perseverance jak wiemy, ma przygotować próbki gruntu do przywiezienia w przyszłości na Ziemię. Dla naukowców, badających zagadkę utraty wody przez Marsa, te próbki będą szczególnie historię Marsa, poznajemy także część naszej własnej historii, a także dowiadujemy się jak mogły potoczyć się losy planet skalistych w innych zakątkach kosmosu. Niedawno wspominałem o planecie, która zmieniła się z gazowego giganta w skalista planetę z nowo powstałą atmosferą, a to tylko jeden z przykładów jak różnorodna potrafi być ewolucja NASA, ESA, inf. własnaCzytaj więcej o eksploracji Czerwonej Planety:I na Marsie najlepszy aparat to ten, który jest pod ręką - nawet jeśli tylko o rozdzielczości VGADokąd pojedzie Perseverance? Kiedy poleci Ingenuity? Zwiedzamy okolicę lądowaniaŁazik Perseverance już nadaje z Marsa - kto na Ziemi odbiera te dane i w jaki sposób?
Sonda Mars Express pracuje na orbicie Marsa od 2003 r. Właśnie przesłała niezwykłe obrazy jednego z rejonów Czerwonej Planety. Tantal był synem Zeusa i nimfy Pluto. Zachęcony własnymi sukcesami, pewnego dnia postanowił rzucić wyzwanie bogom. Zaprosił ich na ucztę, na której podał im do zjedzenia ciało własnego syna. Był ciekawy, czy bogowie domyślą się, z czego przygotowany jest posiłek. Za karę Tantal został strącony do Hadesu. Tam poddano go okrutnej torturze. Siedział zanurzony po szyję w wodzie, a nad nim rosło drzewo rodzące smaczne owoce. Mimo to Tantal cierpiał głód i pragnienie. Gdy tylko próbował się napić, woda uciekała. Natomiast kiedy chciał sięgnąć i zerwać owoc, gałąź odsuwała się tak, by nie mógł jej dosięgnąć. Imię bohatera greckiej mitologii można znaleźć nie tylko w zbiorach mitów. Jest również na trwałe powiązane z jednym z rejonów Marsa. Tantalus Fossae to nazwa gigantycznego systemu uskoków. Tworzą one wschodnie zbocze marsjańskiego wulkanu Alba Mons. Jak wygląda wulkan na Marsie? Na Czerwonej Planecie, podobnie jak na Ziemi, znajdują się wulkany. Wyglądają jednak zupełnie inaczej niż na naszej planecie. Alba Mons, największy wulkan Marsa, jest niski, ale niezwykle rozległy. W zależności od kierunku wypływy lawy mają od 2 do 3 tys. km. Stoki tego wulkanu mają bardzo małe nachylenie. Liczy ono maksymalnie tylko 0,5 stopnia. Kiedy wulkan się wypiętrzał, skorupa Marsa popękała. Utworzyły się na niej gigantyczne podłużne uskoki, mające ponad tysiąc kilometrów długości. Co to jest Tantalus Fossae? Należąca do Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) sonda Mars Express przesłała właśnie na Ziemię zdjęcia jednego z rejonów otaczających Alba Mons. Tantalus Fossae jest na nich malowniczo pocięty długimi rowami tektonicznymi. Teren wygląda, jakby ktoś wydrapał w ziemi rowy ogromnymi, ostro zakończonymi szponami. Zdjęcie – a właściwie obraz wygenerowany dzięki mapowaniu powierzchni Czerwonej Planety – jest bardzo dokładne. Jeden piksel odpowiada 18 metrom. Użyte kolory są rzeczywiste. Tak właśnie wyglądałby Mars oglądany przez człowieka. Jak kształtowała się powierzchnia Czerwonej Planety? Jednak opublikowane przez ESA zdjęcia nie tylko cieszą oko. Dostarczają również naukowych informacji o tym, jak kształtowała się powierzchnia Marsa. Najbardziej charakterystycznym elementem pokazanych ujęć jest ogromny krater uderzeniowy. Uważne przyjrzenie się mu – zwłaszcza w rzucie z góry – ujawnia, że ten element marsjańskiego krajobrazu jest starszy niż uskoki Tantalus Fossae. Widać bowiem, jak niektóre ze żłobień przecinają krater. „To wskazuje, że musiał być obecny na Marsie, jeszcze zanim wulkan się wypiętrzył i utworzył Tantalus Fossae” – napisano w informacji prasowej ESA. Na zdjęciach są jednak jeszcze inne, mniejsze kratery. One z kolei są młodsze niż długie rysy znaczące powierzchnię Marsa. Mars Express obrazuje Czerwoną Planetę z pomocą High Resolution Stereo Camera (HRSC). Urządzenie dostarcza pięknych ujęć, pokazujących niezwykłe formacje geologiczne na powierzchni Marsa. Jak podaje ESA, już siedem lat temu sonda sfotografowała 97 proc. powierzchni Marsa z dokładnością 60 metrów na piksel. Na pokładzie tej sondy znajduje się też urządzenie współtworzone przez Polaków. Specjaliści z Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk pracowali przy spektrometrze fourierowskim Mars Express. Obecnie grupa marsjańska CBK PAN analizuje dane przekazywane przez sondę. Źródło: ESA.Delty rzek na Marsie Mapa mineralogiczna delty w kraterze Jezero Delta marsjańskiej rzeki Nanedi Współczesny Mars jest planetą chłodną i pustynną, na której woda występuje niemal wyłącznie w postaci lodu, jednak w odległej przeszłości geologicznej na jego powierzchni znajdowały się także zbiorniki ciekłej wody i płynęły rzeki. ›Woda na Marsie. Naukowcy znaleźli ogromne pokłady 08:42Źródło zdjęć: © NASAPrzyszła kolonizacja Marsa może okazać się łatwiejsza, niż się dotąd wydawało. Wszystko za sprawą najnowszego odkrycia gigantycznych pokładów lodu pod powierzchnią Czerwonej Planety. Od kilku godzin za sprawą publikacji w prestiżowym "Science" nie tylko wśród astronautów i naukowców zapanowało duże poruszenie."Stromy stok wznosi się jak Big Ben w Londynie. Pod ceglastym pyłem spoczywa warstwa lodu o grubości 300 stóp, który nadaje krajobrazowi niebiesko-czarny odcień. Jeśli ten opis brzmi nieziemsko, to taki ma być. Aby zobaczyć ten obraz, musisz udać się na Marsa" - opisuje jeden z amerykańskich pewnego czasu wiadomo było, że na Marsie są zasoby wody w postaci lodu. Nikt nie miał jednak pojęcia, ile jej tam tak naprawdę jest. Teraz dzięki zdjęciom wykonanym przez marsjański orbiter HiRISE udało się zaobserwować osiem miejsc, w których klify zamarzniętej wody sięgają nawet 100 metrów w głąb naukowcy chcą sprawdzić, czy zamarzniętą można wykorzystać jako źródło wody dla przyszłych misji prowadzony przez astrogeologa Colina Dundasa widzi w złożach lodu przede wszystkim zapis zmian klimatycznych, które zachodzą na Marsie od kilku milionów lat. - Odkryte na Marsie złoża lodu są stosunkowo młode, mogą mieć kilka milionów lat - powiedział naukowiec, prawdopodobnie reprezentują wzorce poprzednich opadów śniegu, mogą ujawnić, jak wyglądał nowszy klimat marsjański."Ten lód jest kluczowym celem dla naukowców i eksploratorów: ma wpływ na współczesną geomorfologię Marsa, zachował historię klimatyczną, będzie miał wpływ na zamieszkanie planety i jest potencjalnym źródłem wody dla przyszłych kolonistów" - uważają autorzy badań.
W szóstym odcinku „Co w Kosmosie?” usłyszycie o zdjęciu 265 tys. galaktyk, pochodzeniu wody na Ziemi, przyczynie braku wody na Marsie. Zapraszamy was
woda na marsie zdjęcia
